اولین بار راه آهن در سال ۱۲۹۱ وارد کشور شد. از آن زمان تا سال ۱۳۵۷ که انقلاب اسلامی در ایران رخ داد، حکومت‌های سابق در مدت ۶۶ سال حدود ۴۶۷۶ کیلومتر راه‌آهن ساختند. سال ۱۳۵۷ با وقوع انقلاب، فعالیت‌های ساخت و ساز راه‌آهن در کشور مدتی متوقف شد. کمی بعد جنگ هم شروع شد. اما ایران از سال ۱۳۶۰ دوباره فعالیت ساختِ راه‌آهن را شروع کرد و تا سال ۱۳۹۲، یعنی ظرف ۳۲ سال، ۵۵۰۰ کیلومتر خط ریلی ساخت. این یعنی سرعت ساخت راه آهن در سال‌های بعد از انقلاب به بیش از دوبرابر افزایش پیدا کرده است. در میان ۱۴۸ کشور جهان که اتحادیۀ بین‌المللی راه‌آهن آمار ریلی آنان را زیر نظر دارد، ایران اینک با بیش از یازده هزار و یکصد کیلومتر خط آهن از نظر طول ریلی در جهان، رتبۀ بیست و یکم جهانی را دارد. اما خط راه‌آهن، تنها یکی از ابزارهای اندازه‌گیری قدرت سیستم حمل‌ونقل یک کشور است. ابزار دیگر برای اندازه‌گیری سیستم حمل‌ونقل یک کشور، جاده‌های آن هستند.
قبل از انقلاب، در ظرف حدود ۶۰ سال، همۀ راه‌های کشور روی هم رفته، از آزادراه و بزرگراه تا راه‌های اصلی و فرعی و راه‌های روستایی سرجمع ۴۹ هزار و ۴۰۵ کیلومتر می‌شد. بعد از انقلاب، در ظرف ۴۰ سال، تعداد این راه‌ها به ۱۳۱ هزار و ۵۹۰ کیلومتر رسید یعنی دو و نیم برابر شد. قبل از انقلاب، از تمام این راه‌ها، تنها ۵۰ کیلومتر آزادراه بود اما در ظرف سی سالِ اول پس از انقلاب یعنی تا سال ۱۳۸۷، آن ۵۰ کیلومتر به بیش از سی و یک برابر افزایش پیدا کرده و ۱۵۵۶ کیلومتر آزادراه جدید ساخته شده است.
راه‌های روستایی قبل از انقلاب، عمدتا راه‌های خاکی بود و تنها ۲۰۰ کیلومتر از راه‌های روستایی آسفالت شده بود. بعد از انقلاب، آن ۲۰۰ کیلومتر راه آسفالتۀ روستایی به ۷۲ هزار و ۲۳۶ کیلومتر رسید. یعنی بیش از سیصد و شصت و یک برابر! اما راه‌های غیرآسفالتی مشهور به راه شوسه، یعنی جاده‌هایی که زیرسازی شده‌اند اما به جای آسفالت در روی آن از شن استفاده شده، قبل از انقلاب ۸۰۰۰ کیلومتر بوده که بعد از انقلاب، آمار این راه به ۱۰۰ هزار کیلومتر رسیده یعنی بیش از دوازده‌برابر شده است.
امروز ایران مجموعا بیش از ۲۱۴ هزار کیلومتر جاده دارد که از نظر حجم جاده رتبۀ ۲۶ جهانی را دارد و از نظر حجم بزرگراه در جهان نیز، رتبۀ ۲۱ جهانی را داراست.
در نهایت، حمل‌ونقل دریایی، یکی دیگر از مهم‌ترین شاخصه‌های قدرت سیستم ترانزیت یک کشور است. حمل و نقل دریایی به خصوص از نظر ارتباطات تجاری و بازرگانی با دنیا و از طریق اقیانوس‌ها اهمیت بسیاری دارد. بنا به آمارهای سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سی.آی.اِی، ایران از نظر قدرت تجارت دریایی، با دارا بودنِ ۷۳۹ کشتی، رتبۀ سی‌ام تجارت دریایی جهان را داراست و بالاتر از دانمارک، کانادا، مکزیک، امارات متحده و آلمان قرار دارد. از دورۀ قاجار تا دورۀ محمدرضاپهلوی، کل ناوگان بازرگانی دریایی ایران، فقط شامل ۴۲ کشتی بود و ظرفیت باربری کل این کشتی‌ها از ۵۲۵ هزار تن بیشتر نبود. پس از انقلاب تا سال ۱۳۶۴ این کشتی‌ها به ۷۲ فروند و ظرفیت نیز از ۵۲۵ هزار به ۲ میلیون ۶۰۰ هزار تن افزایش پیدا کرد. اما از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۵، به علت خسارت‌های جنگ بر ناوگان کشتی‌رانیِ بازرگانیِ ایران، دولت باید کشتی‌های صدمه‌دیده را جایگزین می‌کرد، برای همین مقداری از ظرفیت کشتیرانی کاسته شد. اما از ۱۳۷۵ برنامۀ افزایش ظرفیت کشتیرانی کشور دوباره شروع شد و تا پایان سال ۱۳۷۹، کشتی‌ها به ۹۰ فروند و به ظرفیت ۲ میلیون ۵۸۷ هزار تن رسیدند. از ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۷، در یک جهش بزرگ، ۱۸ کشتی به ناوگان کشتیرانی ایران اضافه شده و ۱۰۸ کشتی، جمعا ظرفیتی بیش از چهار میلیون تن باربری دریایی را برای کشور به ارمغان آورده است. این تعداد کشتی، کشتی‌های عمده هستند که ظرفیت اصلی بازرگانی کشور را بر دوش دارند و گرنه جمع کشتی‌های بازرگانی ایران از ۷۰۰ کشتی نیز بیشتر است.
به این ترتیب با پیشرفت در ساخت‌وساز ریل راه‌آهن، جاده‌ها و افزایش ناوگان دریایی، ظرفیت حمل‌ونقل کشور روز به روز در حال افزایش می‌باشد.
منبع: شبکه مستند ایران ۲۰